Decyzja w postępowaniu administracyjnym

Art. 104 KPA = załatwienie sprawy administracyjnej następuje przez wydanie decyzji , chyba że przepisy kpa stanowią inaczej .

Decyzja = oświadczenie woli organu administracji . Jest ona kwalifikowanym aktem administracyjnym, jednostronnym, władczym rozstrzygnięciem sprawy nawet, gdy strona i organ uzgodniły treść decyzji .

Z punktu widzenia możliwości zaskarżenia wyróżniamy dec.:

• nieostateczne (gdy stronie służy prawo odwołania się od decyzji)
  
• ostateczne ( od których nie przysługuje odwołanie a mogą być one wzruszane tylko w postępowaniu nadzwyczajnym ) .
  

Ponadto decyzje można podzielić na :

• konstytutywne – tworzące prawo ,
  
• deklaratoryjne – potwierdzające prawa wyrażone w ustawach ,
  
• pozytywne – uwzględniające żądania stron ,
  
• negatywne – odmawiające żądania stron ,
  
• wadliwe – naruszające przepisy prawa ,
  
• niewadliwe – nie naruszające przepisów prawa ,
  
• z wadami istotnymi lub mniej istotnymi .
  

Elementy decyzji:

1.   oznaczenie organu administracyjnego ,

2.   datę wydania ,

3.   oznaczenie stron lub strony ,

4.   powołanie podstawy prawnej (legitymacja złożona ze wskazaniem przepisów prawa materialnego, przepisów kompetencyjnych , procesowych) ,

5.   rozstrzygnięcie (treść nadanego prawa lub obowiązku , uchylenia go bądź zmiany , wg języka sądowego nazywa się – sentencją) ,

6.   uzasadnienie faktyczne i prawne

a ) faktyczne – wskazuje na fakty uznawane za udowodnione oraz przyczyny wiarygodności innego dowodu

b) prawne – wyjaśnienie podstawy prawnej ze wskazaniem przepisów prawa oraz ich związku z ustalonym stanem faktycznym i rozstrzygnięciem sprawy .

Można odstąpić od uzasadnienia dec. gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony, nie dotyczy to decyzji rozstrzygających sporne interesy stron oraz decyzji wydanych na skutek odwołania

7.    pouczenie o środkach prawnych (odwołanie do II instancji, skarga do NSA , pozew do sądu powszechnego itp.)

8.    podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowisko służbowe osoby upoważnionej do wydania decyzji

Decyzji od której służy odwołanie może być nadany rygor natychmiastowej wymagalności:

• gdy wymaga tego ochrona zdrowia lub życia ludzkiego ,
  
• dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami ,
  
• ze względu na inny interes społeczny ,
  
• ze względu na ważny interes strony – może on przyjąć postać klauzuli umieszczonej na decyzji lub też organ po wydaniu decyzji może wydać postanowienie o nadaniu jej rygory natychmiastowej wykonalności . Na postanowienie to służy tronie zażalenie, lecz nie wstrzymuje ono jego natychmiastowej wykonalności .
  

Organ , który wydał decyzję jest nią związany . Nie może jej zmienić ani uchylić , chyba że strona wniosła odwołanie (art. 132) i wtedy organ zamiast przekazać sprawę do II instancji , może decyzję zmienić , jeżeli uzna , że odwołanie zasługuje na uwzględnienie .

Doręczanie pism

Doręczenie podstawowe:

Pismo doręcza się do rąk adresata za pokwitowaniem. Pisma można doręczać przez:

• Pocztę Polską,
  
• za pośrednictwem pracowników organu,
  
• za pośrednictwem innych instytucji lub osób upoważnionych z mocy ustawy lub w drodze umowy z Pocztą Polską;
  

Pismo doręcza się adresatowi w miejscu:

• zamieszkania,
  
• pracy,
  
• w siedzibie organu,
  
• w każdym innym miejscu, gdzie adresata się zastanie (na adres do doręczania korespondencji);
  

Doręczenie może nastąpić za pomocą środków komunikacji elektronicznej, jeżeli strona:

1. wystąpiła do organu o doręczenie albo
   
2. wyraziła zgodę na doręczenie jej pism za pomocą tych środków.
   

doręczenie jest skuteczne, jeżeli w terminie 7 dni od dnia wysłania pisma organ otrzyma potwierdzenie doręczenia.

Doręczenie zastępcze:

1. dorosłemu domownikowi za pokwitowaniem, jeżeli ten zobowiąże się do doręczenia pisma.
   
2. dozorcy domu bądź u sąsiada, jeżeli ten zobowiąże się do doręczenia pisma + w skrzynce na korespondencję adresata należy umieścić info, gdzie przesyłkę złożono.
   
3. pismo pozostawia się w urzędzie pocztowym lub w siedzibie organu, a na drzwiach adresata lin w skrzynce odbiorczej umieszcza się pismo, gdzie przesyłka została złożona. Powyższą czynność należy powtórzyć po upływie 7 dni. Po upływie 14 dni uważa się, że pismo zostało doręczone adresatowi.
   

Adresat odmawia odbioru pisma = zwraca się je nadawcy z adnotacją o odmowie przyjęcia. Pismo wpływa do akt sprawy i po 14 dnach uważa się je za przyjęte.

Doręczanie jednostkom organizacyjnym = następuje w siedzibie jednostki do rąk uprawnionego pracownika jednostki. Obecnie dopuszcza się również względem jednostek organizacyjnych stosowanie doręczeń zastępczych.

W przypadku ustanowienia przez stronę pełnomocnika w sprawie pisma doręcza się pełnomocnikowi.

Dowody w postępowaniu administracyjnym

Wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

W szczególności dowodem mogą być:

• dokumenty;
  
• zeznania świadków;
  
• opinie biegłych;
  
• oględziny.
  

Zasada prawdy obiektywnej = organ nie może biernie oczekiwać na zgłoszenie dowodów przez stronę , ale jest zobowiązany do podjęcia wszelkich kroków niezbędnych do wyjaśnienia i załatwienia sprawy

Ciężar dowodu- stosujemy odpowiednio art. 6 k.c.

Odmowa przeprowadzenia dowodu =, jeżeli uzna, że przeprowadzenie takiego dowodu nie wniesie nic nowego do sprawy; tzn. dana okoliczność została już udowodniona za pomocą innych dowodów;

W pierwszej kolejności należy przeprowadzić dowody bezpośrednie; zastępowanie dowodów bezpośrednich dowodami pośrednimi stanowi naruszenie przepisów postępowania;

Przesłuchanie strony jest środkiem dowodowym stosowanym w ostateczności – tylko wówczas, gdy po przeprowadzeniu innych dowodów pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy;

Oświadczenia składane przez stronę oraz przedstawione przez nią dokumenty korzystają z domniemania prawdziwości, jeżeli nie są sprzeczne z innymi dowodami lub faktami znanymi organowi;

Przedmiotem dowodu nie jest prawo. Organ administracyjny ma obowiązek znać przepisy prawa obowiązującego i stosować je z urzędu;

Uprawdopodobnienia- wyjątek, kwestie wpadkowe, jeżeli przepis przewiduje;

Domniemania faktyczne: organ ma pełną swobodę wnioskowania co do istnienia poszukiwanego faktu na podstawie innego faktu oraz wszystkich okoliczności;

Domniemania prawne- wiążące;

Szczegółowa opinia prawna, wydana przez niezależnego prawnika, specjalizującego się w danej dziedzinie prawa, jest w świetle art. 75§1 kpa dopuszczalnym dowodem pozwalającym na pełniejszą ocenę istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności;

Pisemna wypowiedź pełnomocnika strony będącego adwokatem lub radcą prawnym, dotycząca oceny prawnej danego stanu faktycznego, nie może być uznana za ekspertyzę mającą walor samodzielnego środka dowodowego

Postępowanie dowodowe:

• organ jest zobowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć całokształt materiału dowodowego;
  
• dowody mogą być przeprowadzone na wniosek bądź z urzędu;
  
• strona ma prawo być obecna przy czynnościach procesowych i do nich się ustosunkować;
  
• organ w drodze postanowienia dopuszcza dowód bądź odmawia jego dopuszczenia (jeżeli dowód nie był zgłoszony w toku przeprowadzania dowodów lub jeżeli dowód dotyczy okoliczności stwierdzonych już innymi dowodami) – na to postanowienie nie służy zażalenie;
  
• organ w każdym stadium postępowania może zmienić swoje postanowienie odnośnie środka dowodowego;
  
• okoliczność uważa się za udowodnioną jeżeli strona miała możność wypowiedzenia się co do niej;
  
• organ kieruje się zasadą swobodnej oceny dowodów – na podstawie całokształtu materiałów, stad od sędziego domaga się wiedzy i doświadczenia życiowego- podobnie jest w postępowaniu administracyjnym;
  
• fakty powszechnie znane oraz znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu (fakt powszechnie znany to fakt, którego znajomości należy się spodziewać od przeciętnie inteligentnego, rozsądnego i doświadczonego mieszkańca obszaru należącego do właściwości terytorialnej organu prowadzącego postępowanie);
  
• strona powinna być zawiadamiana o miejscu i terminie przeprowadzenia postępowania dowodowego minimum 7 dni przed terminem;
  
• strona ma prawo brać czynny udział w postępowaniu dowodowym;
  
• kto nie stawia się bez uzasadnionej przyczyny i mimo prawidłowego wezwania jako świadek lub biegły – podlega karze grzywny w wysokości 200 zł (na to postanowienie służy zażalenie);
  
• kto bezzasadnie odmawia złożenia zeznań, wydania opinii lub okazania przedmiotu podlega karze grzywny w wysokości 50 zł (również służy zażalenie);
  
• zwolnienie od kary następuje gdy ukarany w ciągu 7 dni od zawiadomienia o grzywnie uprawdopodobni, że zachowanie było usprawiedliwione;
  
• można zastosować jednocześnie inne środki przymusu – np. odebranie rzeczy;
  

Odrzucenie skargi

Sąd odrzuca skargę:

• jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu
  
• jest wniesiona po terminie
  
• nie uzupełniono braków formalnych skargi w wyznaczonym terminie
  
• sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona
  
• jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy, albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie
  

Skarga do WSA
przysługuje od prawomocnej dec. lub postanowienia.

Skargę może wnieść:

• każdy kto ma interes prawny (strona postępowania),
  
• prokurator,
  
• RPO,
  
• organizacja społeczna ale pod warunkiem, że wcześniej brała udział w tym postępowaniu.
  

Tryb wnoszenia:

• po wyczerpaniu środków zaskarżania,
  
• w terminie 30 dni od dnia doręczenia o rozstrzygnięciu w danej sprawie, natomiast prokurator i RPO ma 6 m-cy.
  
• do WSA za pośrednictwem organu któremu działanie lub bezczynność zaskarżamy.
  

WSA rozstrzyga skargę wyrokiem.

Wyrok może być wydany jedynie przez 3 sędziów przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku.
Rozstrzygnięcia sądu:

• Uchyla dec. lub postanowienie w całości lub w części jeżeli stwierdzi:
  
  • naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,
    
  • naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania adm.
    
  • naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy
    
• Stwierdza że wydanie dec. lub postanowienia nastąpiło z naruszeniem prawa.
  
• Stwierdza nieważność dec. lub postanowienia w całości lub w części.
  
• Oddala skargę – jeżeli jej nie uwzględnia.
  

 

Odwołanie i zażalenie

Środki zaskarżenia:

1. zwyczajne = odwołanie , zażalenie , wniosek o ponowne rozpatrzenie przez naczelny organ lub SKO .
   
2. nadzwyczajne (od rozstrzygnięć ostatecznych)= żądanie wznowienia postępowania , stwierdzenia nieważności decyzji , zmiany lub uchylenia decyzji , skarga do NSA .
   

Odwołanie:

Przysługuje stronie od każdej decyzji wydanej w I instancji do organu II instancji.

Od dec. wydanej w I instancji przez SKO albo ministra = nie służy odwołanie, lecz wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Odwołanie nie musi mieć szczególnej formy, wystarczy, że z treści wynika iż strona nie jest zadowolona
z rozstrzygnięcia.

W przypadku postępowania administracyjnego odwołanie nie musi być uzasadnione (w przypadku postępowania skarbowego – musi).

Odwołanie trzeba wnieść w terminie 14 dni do organu wyższego stopnia za pośrednictwem tego organu, który wydał zaskarżoną decyzję.

Organ I instancji może w terminie 7 dni zmienić lub uchylić swoją decyzję. Jeżeli organ I instancji uzna, że jego decyzja była słuszna to odwołanie wraz z aktami sprawy przesyła do organu II instancji w terminie 7 dni.

Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji (za wyjątkiem decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności oraz decyzji podlegających natychmiastowemu wykonaniu ex lege).

Decyzja organu odwoławczego:

1. utrzymanie w mocy;
   
2. uchylenie w całości lub w części i:
   

• orzeczenie odmiennie;
  
• umorzenie postępowania I instancji;
  
• przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia w I instancji, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego postępowania wyjaśniającego
  w całości lub znacznej części (tzw. kasacja administracyjna);
  

1. umorzenie postępowania odwoławczego;
   

Zakaz reformationis in peius = organ II nie może wydać decyzji na niekorzyść odwołującego się, chyba że decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny, a decyzja na niekorzyść podmiotu odwołującego jest niezbędna dla usunięcia takiego stanu rzeczy.

Zażalenie:

Środek zaskarżania postanowień.

Służy tylko, gdy KPA tak stanowi – jeżeli przepis tego nie reguluje, zażalenie nie przysługuje.

Jeżeli na postanowienie nie służy zażalenie może ono być zaskarżone w drodze odwołania od decyzji.

Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia bądź ogłoszenia postanowienia, do organu wyższego stopnia, za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżone postanowienie.

Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienie, ale organ, który je wydał, może wstrzymać wykonanie postępowania, o ile uzna to za stosowne.

Organ I instancji może w terminie 7 dni od wniesienia zażalenia zmienić swoje postanowienie jeżeli w całości przychyla się. Jeżeli tego nie zrobi – organ II instancji ma 1 m-ąc na rozpatrzenie zażalenia.

Rozstrzygnięcie organu II instancji może:

1. utrzymać zaskarżone postanowienie w mocy;
   
2. uchylić zaskarżone postanowienie w całości lub w części;
   
3. umorzyć postępowanie zażaleniowe;
   

koszty postępowania administracyjnego

Opłaty i koszty postępowania nazwane są w KPA należnościami. Określa je ustawa o opłacie skarbowej.

Opłaty to należności, które są wnoszone w związku z dokonaniem przez organ określonej czynności urzędowej. Dopuszczone jest wnoszenie podań drogą elektroniczną. Jeżeli wnosimy o wydanie zaświadczenia, to opłatę musimy uiścić z góry.

Koszty to należności związane z dokonywaniem czynności. Wyjątkowo na poczet kosztów organ może zażądać zaliczki. Jeżeli dokonanie czynności jest uzależnione od wniesienia opłaty, a strona mimo wezwania nie wniosła opłaty, organ nie rozpatruje sprawy. Na postanowienie w sprawie zwrotu podania służy zażalenie.

Organ powinien jednak załatwić podanie mimo nie uiszczenia należności:

• jeżeli za niezwłocznym załatwieniem przemawiają względy społeczne lub wzgląd na ważny interes strony,
  
• jeżeli wniesienie podania stanowi czynność, dla której jest ustanowiony termin zawity,
  
• jeżeli podanie wniosła osoba zamieszkała za granicą.
  

Koszty postępowania ponosi organ. Stronę obciążają tylko te koszty postępowania, które:

• wynikły z winy strony,
  
• zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie.
  
• w uzasadnionych przypadkach organ administracji publicznej może zażądać od strony złożenia zaliczki w określonej wysokości na pokrycie kosztów postępowania;
  

Do kosztów postępowania zalicza się:

• koszty podróży i inne należności świadków i biegłych oraz stron;
  
• koszty spowodowane oględzinami na miejscu,
  
• koszty doręczenia stronom pism urzędowych
  
• także inne koszty bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy.
  

Jednocześnie z wydaniem decyzji organ administracji publicznej ustali w drodze postanowienia wysokość kosztów postępowania, osoby zobowiązane do ich poniesienia oraz termin i sposób ich uiszczenia. Na postanowienie w sprawie kosztów postępowania osobie zobowiązanej do ich poniesienia służy zażalenie. Wszelkie nie uiszczone w terminie opłaty i koszty postępowania oraz inne należności wynikłe z tego postępowania podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych. Pracownik organu administracji publicznej winny błędnego wezwania strony obowiązany jest do zwrotu wynikłych stąd kosztów. Orzekanie i ściąganie należności od tego pracownika następuje w trybie administracyjnym. W razie niewątpliwej niemożności poniesienia przez stronę opłat, kosztów i należności związanych z tokiem postępowania organ administracji publicznej może ją zwolnić w całości lub w części od ponoszenia tych opłat, kosztów i należności. Zwolnienie od opłat skarbowych następuje z zachowaniem przepisów o tych opłatach.

Definicja- przez opłaty i koszty postępowania należy rozumieć opłatę skarbową i opłatę administracyjną oraz koszty związane z dokonywaniem czynności w toku postępowania.

Opłaty- ponoszone są przez stronę postępowania;

Koszty-co do zasady- ponoszone przez organ prowadzący postępowanie. Obowiązek ponoszenia kosztów przez stronę –art. 262 kpa- koszty wynikłe z winy strony, w jej interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie, w uzasadnionych przypadkach organ może zażądać zaliczki na pokrycie kosztów postępowania.

Obowiązek uiszczania opłaty skarbowej:

- podania ( żądania, wnioski, odwołania, zażalenia) i załączniki do podań;

• czynności urzędowe dokonywane na podstawie zgłoszenia lub na wniosek zainteresowanego;
  
• zaświadczenia wydawane na wniosek zainteresowanego;
  
• zezwolenia ( pozwolenia, koncesje) wydawane na wniosek zainteresowanego.
  

  Obowiązek zapłaty opłaty skarbowej powstaje:
  

• od podań i załączników do podań- z chwilą wniesienia podania lub złożenia załącznika;
  
• od czynności urzędowych- z chwilą dokonania zgłoszenia lub wystąpienia z wnioskiem o dokonanie czynności, a jeżeli w jej wyniku ma być wydany dokument- z chwilą wydania dokumentu;
  
• od zaświadczeń lub zezwoleń- z chwilą wydania zaświadczenia lub zezwolenia;
  
• od dokumentów- z chwilą wystawienia, sporządzenia dokumentu;
  
• od nie podlegających opłacie skarbowej dokumentów użytych w sprawach, w których dokumenty tego rodzaju podlegają opłacie skarbowej- z chwilą ich użycia.
  

  Zwolnienia:
  

• pod warunkiem wzajemności państwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i siły zbrojne, międzynarodowe organizacje i instytucje oraz ich oddziały i przedstawicielstwa korzystające na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych z przywilejów i immunitetów, a także członkowie ich personelu i inne osoby zrównane z nimi, jeśli nie są one obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium RP.
  
• Jednostki budżetowe;
  
• Jednostki samorządu terytorialnego;
  
• Organizacje pożytku publicznego- wyłącznie w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
  

  Rada Gminy może na podst. Art.. 18 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wprowadzić opłatę administracyjną za czynności urzędowe wykonywane przez organy gminy, wójta, burmistrza, prezydenta miasta, które nie są objęte przepisami o opłacie skarbowej. Rada Gminy nie może wprowadzić opłaty administracyjnej od obywatela za działanie, które nie jest skierowane do niego, a jednocześnie jest ustawowym obowiązkiem organów administracji ( np. nadanie numeru porządkowego nieruchomości- wyrok NSA z 22.02. 2000r. II S.A./Kr 2421/99).
  

  Organ administracyjny nie może zwrócić stronie podania wyłącznie z tego powodu, że organ zażądał od strony zaliczki na poczet kosztów postępowania, a strona nie spełniła tego żądania.
  

  Nie uiszczenie opłaty nie może też stanowić podstawy do wydania decyzji odmawiającej przyznania stronie uprawnienia.
  

  W sytuacji, gdy strona nie wniosła obowiązującej opłaty skarbowej należnej od odwołania, to obowiązkiem organu odwoławczego jest zbadanie – przed dokonaniem zwrotu podania- czy zwrot nie narusza ważnego interesu strony. Organ zobowiązany jest wskazać przesłanki, które w danej sprawie uzasadniają pogląd, że zwrot nie narusza ważnego interesu strony.
  

  W przypadku rozpatrzenia odwołania pomimo nie uiszczenia należnej opłaty skarbowej, organ administracji będzie mógł ściągnąć tę opłatę w drodze egzekucji administracyjnej.
  

  Koszty postępowania- co do zasady- ponosi organ prowadzący postępowanie.
  

  Inni niż strona uczestnicy postępowania nie mogą być obciążani kosztami postępowania.
  

  Koszty powstałe z winy strony są kosztami tych czynności, które należało powtórzyć dlatego, że strona bezzasadnie nie wzięła w nich udziału.
  

  Wynagrodzenie przedstawiciela dla nieobecnej strony postępowania należy do kosztów postępowania administracyjnego.
  

  Zgodnie z art. 264 kpa- Jednocześnie z wydaniem decyzji organ administracji publicznej ustali w drodze postanowienia wysokość kosztów postępowania, osoby zobowiązane do ich pokrycia oraz termin i sposób ich uiszczenia .Na postanowienie w sprawie kosztów postępowania osobie zobowiązanej do ich poniesienia służy zażalenie.
  

  Wydanie postanowienia w spr. kosztów jest dopuszczalne również w przypadku gdy organ wydaje postanowienie o zatwierdzeniu ugody, ponieważ zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki jak dec..
  

  Strona może w zażaleniu na postanowienie w spr. kosztów kwestionować wysokość kosztów przeprowadzenia poszczególnych dowodów np. kosztów opinii biegłych
  

  Zgodnie z art. 267 kpa- w razie niewątpliwej niemożności poniesienia przez stronę opłat, kosztów i należności – organ może ją zwolnić w całości lub części od ich ponoszenia.
  

  Strona może być zwolniona zarówno z od obowiązku ponoszenia opłat i kosztów uiszczanych z góry, jak i należności wynikających z postanowienia organu administracji wydanego na podstawie art. 264 kpa.
  

Organy wyższego stopnia i naczelne

Art. 17-18 kpa

Organami wyższego stopnia w rozumieniu KPA są:

1. w stosunku do organów j.s.t. =
   SKO (chyba że ustawa inaczej, np. Prawo budowlane, Prawo ochrony środowiska, Prawo wodne)
   
2. w stosunku do wojewodów = właściwi w sprawie ministrowie,
   
3. w stosunku do innych organów administracji publicznej =
   organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością,
   
4. w stosunku do organów organizacji społecznych = odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.
   

Organami naczelnymi w rozumieniu KPA są:

1. w stosunku do organów administracji rządowej, organów j.s.t. (z wyjątkiem SKO), oraz organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych = Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie,
   
2. w stosunku do innych organów państwowych = odpowiednie organy o ogólnokrajowym zasięgu działania,
   
3. w stosunku do organów organizacji społecznych =
   naczelne organy tych organizacji, a w razie braku takiego organu - Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.
   

Organy wyższego stopnia = mają kompetencję do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy w toku instancji oraz do weryfikacji dec. w nadzwyczajnych trybach postępowania administracyjnego.

Aktualnie rozróżnienie organów wyższego stopnia i organów naczelnych nie ma zastosowania.

Organy NSA

Organami NSA są:

• Prezes NSA,
  
• Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA i
  
• Kolegium NSA
  

Zwierzchnie uprawnienia nad wszystkimi sądami administracyjnymi w zakresie administracji sądowej ma Prezes NSA. Funkcje te dotyczą przede wszystkim spraw związanych z tworzeniem warunków do sprawnego funkcjonowania sądów (sprawy kadrowe, finansowe, techniczno-organizacyjne), ale także nadzoru nad sprawnością funkcjonowania sądów. Istotnym elementem niezależności sądów administracyjnych od władzy wykonawczej jest uprawnienie Prezesa NSA do ustalania projektu budżetu tych sądów, włączanego potem do projektu budżetu państwa. Prezesa NSA powołuje Prezydent RP na sześcioletnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA (art. 185 Konstytucji). Konstytucja nie przewiduje możliwości odwołania Prezesa NSA. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego ma prawo wglądu w czynności Naczelnego Sądu Administracyjnego, może być obecny na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności, może żądać wyjaśnień i usunięcia uchybień. W przypadku stwierdzenia uchybienia w zakresie sprawności postępowania sądowego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może zwrócić na nie uwagę i żądać usunięcia skutków uchybienia. Działania Prezesa NSA nie mogą jednakowoż wkraczać w dziedziny, w których sędziowie są niezawiśli (art. 35 pusa). Do kompetencji Prezesa NSA należy również wystąpienie o podjęcie przez Naczelny Sąd Administracyjny uchwały wyjaśniającej przepisy prawne, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych (art. 36 pusa). Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może zlecić poszczególne czynności z zakresu administracji sądowej sędziom oraz upoważnić ich do załatwiania określonych spraw w jego imieniu (art. 38 pusa). Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, za zgodą Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego, tworzy i znosi wydziały w Izbach – Gospodarczej, Finansowej i Ogólnoadministracyjnej, a także w Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i w Biurze Orzecznictwa oraz powołuje i odwołuje przewodniczących wydziałów, Szefa Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i dyrektora Biura Orzecznictwa, a także ewentualnie ich zastępców (art. 41 pusa). Do zakresu zadań Prezesa NSA należy również wydawanie zbioru urzędowego orzeczeń sądów administracyjnych (art. 42 pusa).

Art. 46 pusa - Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA tworzą sędziowie NSA. Z urzędu Przewodniczącym jest Prezes NSA, który zwołuje Zgromadzenie co najmniej raz w roku. Do podjęcia uchwał Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA wymagana jest obecność co najmniej połowy liczby jego członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

Kompetencje Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA określa art. 46 pusa, wg którego ZO:

• rozpatruje informację Prezesa NSA o rocznej działalności NSA;
  
• przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów;
  
• wybiera kandydatów na stanowisko Prezesa NSA (zob. art. 44 pusa);
  
• wyraża zgodę w sprawie powołania i odwołania wiceprezesów NSA;
  
• ustala skład liczbowy Kolegium NSA, wybiera jego członków i dokonuje zmian w jego składzie;
  
• rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa NSA lub zgłoszone przez członków Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA;
  
• wspólnie z przedstawicielami zgromadzeń ogólnych - wybiera, spośród kandydatów zgłoszonych przez zgromadzenia ogólne i sędziów NSA, dwóch członków KRS,
  
• uchwala regulamin wewnętrznego urzędowania NSA (art. 43 pusa).
  

  
   

  Kolegium NSA jest wybierane przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA(Art. 46 § 2 pkt 5 pusa). Zgodnie z Art. 47 pusa, kadencja Kolegium NSA trwa trzy lata, a jego Przewodniczącym jest Prezes NSA. Do podejmowania uchwał przez Kolegium NSA stosuje się art. 46 § 5 (uchwały Zgromadzenia Ogólnego).
  

  
   

  Kompetencje Kolegium NSA określa art. 47 § 1 pusa, wg którego Kolegium:
  

• ustala podział czynności w NSA i określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom;
  
• przedstawia Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów NSA opinię o kandydatach na stanowiska sędziów;
  
• wyraża zgodę w sprawie tworzenia i znoszenia wydziałów oraz powołania i odwołania przewodniczących wydziałów, Szefa Kancelarii Prezesa NSA i dyrektora Biura Orzecznictwa;
  
• rozpatruje sprawy przedstawiane Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów NSA;
  
• rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa NSA lub z własnej inicjatywy;
  
• opiniuje kandydatury na prezesów i wiceprezesów WSA.
  

Omów orzeczenia WSA

WSA rozstrzyga skargę wyrokiem.

Wyrok może być wydany jedynie przez 3 sędziów przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku.
Rozstrzygnięcia sądu:

• Uchyla dec. lub postanowienie w całości lub w części jeżeli stwierdzi:
  
  • naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,
    
  • naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania adm.
    
  • naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy
    
• Stwierdza że wydanie dec. lub postanowienia nastąpiło z naruszeniem prawa.
  
• Stwierdza nieważność dec. lub postanowienia w całości lub w części.
  
• Oddala skargę – jeżeli jej nie uwzględnia.
  

Sąd odrzuca skargę (postanowieniem):

• jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu
  
• jest wniesiona po terminie
  
• nie uzupełniono braków formalnych skargi w wyznaczonym terminie
  
• sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona
  
• jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy, albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie
  

 

Pisma w postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Pisma w postępowaniu przed sądami administracyjnymi obejmują wnioski i oświadczenia stron, przy czym ustawa nie definiuje obu tych form pism składanych do sądu.

Wnioski najogólniej można podzielić na te, które wszczynają postępowanie przed sądem administracyjnym i te, które dotyczą kwestii incydentalnych, związanych z prowadzonym już postępowaniem. Istotą wniosku jest zawarta w nim, kierowana do sądu, propozycja rozstrzygnięcia sprawy.

Oświadczenie jest natomiast pismem zawierającym wypowiedź strony będącą wyrazem jej woli, twierdzeń czy poglądów, a także wiedzy co do okoliczności faktycznych i prawnych sprawy np. oświadczenie strony o stanie majątkowym i dochodach (art.252 § 1 ppsa).

Pismo procesowe mogą być wnoszone są przez strony. Pojęcie strony należy tu rozumieć bardzo szeroko: stroną w rozumieniu art. 45 będzie nie tylko skarżący i organ, ale także każdy z podmiotów, o których jest mowa w art. 33. Ponadto pisma procesowe wnoszą także np. prokurator, RPO, rzecznicy konsumentów.

Pisma procesowe dzielą się również na zwykłe i kwalifikowane. Pismo zwykłe musi odpowiadać wyłącznie określonym niżej wymogom formalnym, zaś pisma kwalifikowane mają szczególne oznaczenia, a osnowa zawartych w nich wniosków i oświadczeń jest szczegółowo określona przez ustawę. Pismami procesowymi kwalifikowanymi są: skarga, skarga kasacyjna, zażalenie, wniosek o przyznanie prawa pomocy oraz skarga o wznowienie postępowania.

1.    Każde pismo strony powinno zawierać (art. 46 § 1 ppsa):

1. oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
   
2. oznaczenie rodzaju pisma;
   
3. osnowę wniosku lub oświadczenia;
   
4. podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
   
5. wymienienie załączników.
   

   2.    Ponadto, gdy pismo strony jest:
   

6. pierwszym pismem w sprawie - powinno zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń, lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy,
   
7. pismem dalszym – powinno zawierać sygnaturę akt.
   

   3.    Do pisma winno być dołączone pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa.
   

   4.    Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała.
   

   5.    Do pisma strony należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich stronom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych. Odpisami mogą być uwierzytelnione fotokopie bądź uwierzytelnione wydruki poczty elektronicznej.
   

   6.    Strona powołująca się w piśmie na dokument obowiązana jest na żądanie sądu złożyć oryginał dokumentu w sądzie jeszcze przed rozprawą.
   

   7.    Jeżeli pismo strony nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę o jego uzupełnienie lub poprawienie w terminie siedmiu dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jeżeli strona nie uzupełniła lub nie poprawiła pisma w terminie, przewodniczący zarządza pozostawienie pisma bez rozpoznania. Na zarządzenie to przysługuje zażalenie. Pismo poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od dnia jego wniesienia.
   

   Istotne w postępowaniu sądowoadministracyjnym są skutki prawne niezachowania, warunków formalnych pisma procesowego. Jeżeli bowiem strona nie uzupełni lub nie poprawi pisma w zakreślonym terminie, przewodniczący zarządza pozostawienie pisma bez rozpoznania (art. 49 par. 2). Jest to zatem rozwiązanie odmienne niż w procedurze cywilnej, gdzie przewodniczący zarządza zwrot nie uzupełnionego pisma procesowego. Zarówno jednak zwrot pisma jak i pozostawienie go bez rozpoznania służy temu samemu celowi a mianowicie, że nie wywołuje ono skutków prawnych i traktowane winno być jako niebyłe. Odmiennie uregulowane są skutki nieuzupełnienia braków pism stanowiących środki zaskarżenia, a także skargi do sądu administracyjnego. Nieuzupełnienie braków tych kwalifikowanych pism powoduje ich odrzucenie.
   

Postępowanie mediacyjne i uproszczone

1. Postępowanie mediacyjne- art. 115 i nast. Ustawy- prawo o postęp. przed sądami administracyjnymi
   

   1. cel: rozważenie i wyjaśnienie stanu faktycznego i prawnego sprawy w taki sposób, aby strony mogły poczynić ustalenia co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa. Rolą prowadzącego zatem jest wyjaśnienie stronom, czy w toku postępowania przed organem administracji doszło do naruszenia prawa, na czyn ono polegało, jakie mogą być następstwa konkretnego uchybienia i jakie działania powinny być podjęte przez organ administracji w celu usunięcia stwierdzonych naruszeń. Nie jest rola sądu uzgadnianie rozbieżnych czy sprzecznych interesów stron i uczestników postępowania.
   

   2. wszczęcie: zasadą jest prowadzenie postępowania mediacyjnego na wniosek którejkolwiek ze stron postępowania złożony przed wyznaczeniem rozprawy. Może być zawarty w skardze, w odpowiedzi na skargę, jak i odrębnym piśmie strony. Winien być złożony przed datą doręczenia jej zawiadomienia o rozprawie. Po tym terminie wniosek jest bezskuteczny i podlega oddaleniu. Wniosek taki podlega ocenie sądu, co oznacza, że sąd powinien go oddalić, jeżeli uzna, że przeprowadzenie postępowania mediacyjnego jest niecelowe., np. skarga podlega odrzuceniu. Orzeczenie takie zapada w drodze postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie.
   

   Postępowanie może być także przeprowadzone z urzędu ilekroć sąd uzna to za celowe. Uzasadnieniem do wszczęcia postępowania mediacyjnego z urzędu powinna być również oczywista bezzasadność skargi.
   

   Uczestnikom postępowania nie przyznano prawa do wniesienia wniosku o wszczęcie postępowania mediacyjnego. Mają oni prawo do wzięcia w nim udziału.
   

   3. przebieg post. mediacyjnego: posiedzenie mediacyjne jest posiedzeniem jawnym, pod przewodnictwem sędziego lub referendarza sądowego. Odbywa się z udziałem stron, przy czym ich obecność jest w zasadzie obowiązkowa. Jeżeli strona reprezentowana jest przez pełnomocnika, to jego również wzywa się do stawiennictwa. W toku postępowania może być przeprowadzone uzupełniające postępowanie dowodowe. Post. mediacyjne może zakończyć się cofnięciem skargi. Wniosek taki może być zgłoszony ustnie do protokołu, lub w odrębnym piśmie procesowym. W takim przypadku winno zostać wydane zarządzenie o skierowaniu sprawy na posiedzenie niejawne, celem umorzenia postępowania sądowoadministracyjnego.
   

   Na podstawie ustaleń dokonanych w post. mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje inną czynność stosownie do okoliczności sprawy.
   

   Na akt wydany na podstawie ustaleń można wnieść skargę do WSA w terminie 30 dni od dnia doręczenia aktu, lub wykonania czynności. Skargę tą sąd rozpoznaje łącznie ze skargą wniesioną w której przeprowadzono post. mediacyjne. Brak ustaleń powoduje rozpoznanie sprawy przez sąd.
   

   Warunkiem ważności ustaleń zawartych w post. mediacyjnym jest podpisanie protokołu przez sędziego ( referendarza) prowadzącego to postępowanie oraz przez strony.
   

   Sędzia który prowadził post. mediacyjne niezakończone przyjęciem ustaleń, co do sposobu załatwienia sprawy powinien wyłączyć się od dalszego postępowania w sprawie.
   

   
    

   II Postępowanie uproszczone- art. 119-122 ppsa.
   

   W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym w składzie 1 sędziego.
   

   Jest zasadniczym odstępstwem od zasady, że sprawy są rozpatrywane przez sąd administracyjny na rozprawie ( art. 90 ppsa).Z tego względu przepisy regulujące post. uproszczone nie mogą być interpretowane rozszerzająco.
   

   Sąd może skierować sprawę do rozpoznania w trybie uproszczonym w 3 przypadkach:
   

• gdy zaskarżona dec. lub postanowienie dotknięte są kwalifikowaną wadą prawną ( wadą nieważności lub dającą podstawy do wznowienia postępowania)
  
• na żądanie strony ( a żadna z pozostałych stron w terminie 14 dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda rozprawy)
  
• jeżeli organ administracyjny nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia mu grzywny.
  

  Wystąpienie którejkolwiek z tych przesłanek nie obliguje sądu do rozpoznania sprawy w tym trybie. Sąd ma obowiązek jedynie rozważyć, czy jest to zasadne i może rozpoznać sprawę na rozprawie, jeżeli uzna to za konieczne.
  

  Z urzędu można skierować sprawę do post. uproszczonego jedynie w przypadku, gdy zaskarżona dec. lub postanowienie dotknięte jest kwalifikowaną wadą prawną w drodze niezaskarżalnego zarządzenia przewodniczącego wydziału.
  

  W postępowaniu uproszczonym prowadzonym na wniosek strony może być rozpoznana każda sprawa bez względu na to jaki akt lub czynność organu jest przedmiotem zaskarżenia, oraz bez względu na to, jaką wadą dotknięty jest zaskarżony akt lub czynność organu. Z wnioskiem może wystąpić zarówno skarżący, jak i organ, którego skarga dotyczy, a także uczestnik postępowania. Wniosek taki może być zawarty zarówno w skardze do WSA, jak i w odrębnym piśmie procesowym, wniesionym już po wszczęciu postępowania sądowoadministracyjnego. Warunek- brak sprzeciwu którejkolwiek z pozostałych stron. O wpłynięciu wniosku sąd obowiązany jest powiadomić pozostałych uczestników postępowania poprzez doręczenie im odpisu wniosku. Jeżeli wniosek taki zawarty był w skardze, której odpis doręczono organowi i pozostałym stronom, to 14 dniowy termin biegnie od daty doręczenia im odpisu skargi. Po upływie terminu przewodniczący wydaje zarządzenie o skierowaniu sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, chyba, że charakter sprawy przemawia za rozpoznaniem jej na rozprawie.
  

  Rozpoznanie sprawy w tym trybie przed upływem 14 dniowego terminu albo pomimo wniesienia żądania przeprowadzenia rozprawy stanowi podstawę kasacyjną.
  

Postanowienia w postępowaniu administracyjnym

Art. 123-126 kpa

Postanowienie = jest aktem administracyjnym, który nie rozstrzyga sprawy co do jej istoty ale reguluje kwestie procesowe i porządkowe (np. powołanie biegłego – kwestia procesowa, nałożenie grzywny – kwestia porządkowa).

Elementy postanowienia:

• oznaczenie organu administracji publicznej,
  
• datę jego wydania,
  
• oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu,
  
• powołanie podstawy prawnej,
  
• rozstrzygnięcie,
  
• pouczenie, czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego,
  
• podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do jego wydania.
  

Powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli:

• służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego,
  
• wydane zostało na skutek zażalenia na postanowienie.
  

Postanowienia, od których służy zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, = doręcza się na piśmie. W innych przypadkach postanowienia mogą być stronom ogłaszane ustnie.

Postanowienie, które może być zaskarżone do sądu administracyjnego, doręcza się stronie wraz z pouczeniem o dopuszczalności wniesienia skargi oraz uzasadnieniem faktycznym i prawnym.

Rola sądów administracyjnych

Przyjęty w Konstytucji model sądownictwa polega na wyodrębnieniu dwóch niezależnych wobec siebie pionów sądownictwa: jednego obejmującego sądy powszechne i sądy wojskowe z Sądem Najwyższym na czele oraz drugiego pionu obejmującego sądy administracyjne, z Naczelnym Sądem Administracyjnym na czele. Z unormowań zawartych w Konstytucji (art.
175 ust. 1) wynika wprost, że sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości jako wyodrębniona część władzy sądowniczej.

Art. 184 Konstytucji RP określa właściwość sądów administracyjnych, a w konsekwencji określa, na czym polega sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez sądy administracyjne. Zgodnie z tym przepisem, "NSA oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej". Z przepisu tego wynika zatem jednoznacznie, iż sprawowanie wymiaru sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej należy do sądów administracyjnych, a nie innych sądów.

Wynika z powyższego, że sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności organów administracji publicznej, która jest równoznaczna z kontrolą wykonywania administracji publicznej. Kontrola ta, tak jak dotychczas, powinna być sprawowana pod względem zgodności z prawem. Natomiast sądy administracyjne nie zastępują organów administracji publicznej w załatwianiu spraw administracyjnych (w przeciwieństwie do sądów powszechnych, które – z wyjątkami – które rozpoznają sprawę w celu jej końcowego załatwienia).

Konstytucja RP z 1997 roku przewiduje co najmniej dwuinstancyjne postępowanie sądowe. Rozwiązanie to, zrealizowane w zakresie sądownictwa administracyjnego przez powołane ustawy z 2002 r., stanowi realizację konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawa, a w szczególności wynikającej z niej zasady prawa do sądu. Istotą sądownictwa administracyjnego jest zatem zapewnienie wszystkim podmiotom ochrony przed naruszeniami prawa ze strony organów administracji publicznej, a co najistotniejsze - zapewnienie tejże ochrony sprawowanej przez niezależny, niezawisły i bezstronny organ, jakim jest sąd administracyjny.

Zgodnie z art. 1 § 1 pusa, sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej.

Rozprawa administracyjna

Art. 89 - 96 k.p.a.

Rozprawę przeprowadza się gdy:

• zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania
  
• dla osiągnięcie celu wychowawczego
  
• wymaga tego przepis prawa,
  
• zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron
  
• jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin
  

W kpa rozprawa administracyjna jest jawna wyłącznie dla osób wezwanych.

Czynności przygotowawcze do rozprawy:

• wezwanie stron do złożenia wyjaśnień przed rozprawą, złożenia dokumentów i innych dowodów oraz stawienia się na rozprawę;
  
• wezwanie strony do stawienia się na rozprawę osobiście lub przez pełnomocnika.
  
• zawiadomienie o rozprawie osób, których udział w niej jest uzasadniony ze względu na jej przedmiot;
  
• wezwanie do stawienia się na rozprawę świadków i biegłych.
  

  W wezwaniu na rozprawę określa się termin, miejsce i przedmiot rozprawy.
  

  Termin rozprawy powinien być tak wyznaczony, aby doręczenie wezwań nastąpiło przynajmniej na 7 dni przed rozprawą.
  

  Rozprawą kieruje wyznaczony do przeprowadzenia rozprawy pracownik tego organu administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie. Gdy postępowanie toczy się przed organem kolegialnym, rozprawą kieruje przewodniczący albo wyznaczony członek organu kolegialnego (art. 93 kpa).
  

  Z rozprawy spisuje się protokół.
  

  Nieobecność na rozprawie stron należycie wezwanych na rozprawę nie stanowi przeszkody do jej przeprowadzenia. Kierujący rozprawą odroczy ją, jeżeli stwierdzi poważne nieprawidłowości w wezwaniu stron, jeżeli niestawienie się strony zostało spowodowane przeszkodą trudną do przezwyciężenia, a także z innej ważnej przyczyny.
  

  Na rozprawie strony mogą składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, propozycje i zarzuty oraz przedstawiać dowody na ich poparcie. Ponadto strony mogą wypowiadać się co do wyników postępowania dowodowego. Kierujący rozprawą może uchylić zadawane świadkom, biegłym i stronom pytania, jeżeli nie mają one istotnego znaczenia dla sprawy. Jednakże na żądanie strony należy zamieścić w protokole osnowę treści uchylonego pytania (art. 95 kpa).
  

  Za niewłaściwe zachowanie się w czasie rozprawy strony, świadkowie, biegli i inne osoby uczestniczące w rozprawie mogą być, po uprzednim ostrzeżeniu, wydalone z miejsca rozprawy przez kierującego rozprawą oraz ukarane grzywną do 100 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie (art. 96 kpa).
  

Skarga przed WSA

Skarga do WSA
przysługuje od prawomocnej dec. lub postanowienia.

Skargę może wnieść:

• każdy kto ma interes prawny (strona postępowania),
  
• prokurator,
  
• RPO,
  
• organizacja społeczna ale pod warunkiem, że wcześniej brała udział w tym postępowaniu.
  

Tryb wnoszenia:

• po wyczerpaniu środków zaskarżania,
  
• w terminie 30 dni od dnia doręczenia o rozstrzygnięciu w danej sprawie, natomiast prokurator i RPO ma 6 m-cy.
  
• do WSA za pośrednictwem organu któremu działanie lub bezczynność zaskarżamy.
  

Sąd odrzuca skargę:

• jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu
  
• jest wniesiona po terminie
  
• nie uzupełniono braków formalnych skargi w wyznaczonym terminie
  
• sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona
  
• jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy, albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie
  

WSA rozstrzyga skargę wyrokiem.

Wyrok może być wydany jedynie przez 3 sędziów przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku.
Rozstrzygnięcia sądu:

• Uchyla dec. lub postanowienie w całości lub w części jeżeli stwierdzi:
  
  • naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,
    
  • naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania adm.
    
  • naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy
    
• Stwierdza że wydanie dec. lub postanowienia nastąpiło z naruszeniem prawa.
  
• Stwierdza nieważność dec. lub postanowienia w całości lub w części.
  

Oddala skargę – jeżeli jej nie uwzględnia.

Tryb zaskarżenia orzeczeń WSA

Od wyroków i postanowień WSA przysługuje Skarga Kasacyjna do NSA.

Skargę kasacyjną może wnieść:

• Strona,
  
• Prokurator,
  
• RPO.
  

Podstawy skargi kasacyjnej:

• naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie
  
• naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy
  

Przymus adwokaco-radcowski = Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego. Nie ma tego wymogu jeśli skargę sporządza sędzia, profesor, prokurator, RPO, dr hab. nauk prawnych. Ponadto skarga może być sporządzona przez doradcę podatkowego ale tylko w sprawach podatkowych lub rzecznika patentowego w sprawach własności przemysłowej.
Termin =
30 dni od doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Także dla prokuratora i RPO.
Skargę wnosi się do NSA za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie.
NSA może skargę:

1. uwzględnić i:
   
   1. uchylić zaskarżone orzeczenie w całości lub części
      
   2. przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie.
      
2. oddalić skargę.
   

NSA ma obowiązek z urzędu pod uwagę nieważność:

• droga sądowa jest niedopuszczalna
  
• strona nie ma zdolności sądowej lub procesowej
  
• w danej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte lub sprawa została prawomocnie osądzona
  
• skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy
  
• strona została pozbawiona możności obrony swoich spraw
  
• WSA orzekł w sprawie w której jest właściwy NSA.
  

 

Skarga wg kpa

Przedmiotem skargi może być w szczególności:

• zaniedbanie wykonywania zadań przez właściwe organy,
  
• naruszenie interesów skarżących,
  
• przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie sprawy.
  

Skargę składa się do właściwych organów nadrzędnych. Skarga może być wniesiona w czasie postępowania adm. jak i po jego zakończeniu.

Nie ma określonego terminu.

Jeżeli w danym postępowaniu została wydana dec. ostateczna i w tym postępowaniu była wniesiona skarga to ta skarga może być traktowana jako wniosek o zmianę decyzji, jej uchylenie bądź unieważnienie.

Rozpoznanie skargi: bez zbędnej zwłoki jednak nie później niż w ciągu 1 m-ca. O sposobie załatwienia skargi zawiadamia się skarżącego.
Przyjmowanie skarg i wniosków: organy państwowe, sam. teryt. i inne obowiązane są przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków w ustalonych przez siebie dniach i godzinach.
Nadzór i kontrola nad skargami i wnioskami = nadzór nad przyjmowaniem i załatwianiem skarg i wniosków składanych do sądów sprawuje Krajowa Rada Sądownictwa, a do innych organów – Prezes Rady Ministrów.

Strona w postępowaniu administracyjnym

Strona postępowania administracyjnego = każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Stronami mogą być:

• osoby fizyczne,
  
• osoby prawne,
  
• jednostki nie posiadające osobowości prawnej - gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne.
  

Podmioty na prawach strony = występują w cudzej sprawie, ale w interesie publicznym (np. prokurator, RPO, org. społ). Ich udział nie jest zależny od woli stron – mogą działać zgodnie z interesem strony lub wbrew jej interesowi. Nie dotyczy ich również wynik rozstrzygnięcia.

Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się wg KC, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Osoby fizyczne nie posiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swych ustawowych przedstawicieli.

Strony nie będące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub statutowych przedstawicieli.

Natomiast w sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych, w przypadku zbycia prawa lub śmierci strony podczas trwania postępowania administracyjnego na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni (następstwo prawne stron - art. 30 § 4). Ponadto w sprawach dotyczących spadków nie objętych jako strony działają osoby sprawujące zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku – kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu administracji publicznej.

Dla ustalenia, kto w konkretnym postępowaniu jest stroną, podstawowe znaczenie ma kwestia istnienia interesu prawnego.

Interes prawny = w rozumieniu k.p.a. oznacza występowanie związku między sferą indywidualnych praw i obowiązków określonego podmiotu, a sprawą administracyjną, w której może nastąpić konkretyzacja tych uprawnień i obowiązków. Konkretyzacja ta przy tym następuje najczęściej w decyzji administracyjnej wydanej w następstwie rozstrzygnięcia sprawy. Stroną jest więc podmiot, który swoje żądanie opiera na konkretnej normie prawa materialnego, którą można wskazać jako podstawę interesu prawnego. Norma ta pozwala podmiotowi wywodzącemu z niej interes prawny - domagać się ochrony przed jego naruszeniem i uczestniczyć w postępowaniu administracyjnym w charakterze strony.

Występowanie w postępowaniu administracyjnym w charakterze strony może także wynikać z istnienia obowiązku wynikającego z przepisów prawa. Obowiązek ten oznacza powinność określonego zachowania się przez adresata normy prawnej, w której określone są nakazy lub zakazy.

Strona postępowania może działać osobiście lub przez pełnomocnika (reprezentacja; pełnomocnictwo powinno być
udzielone na piśmie lub
zgłoszone do protokołu), chyba że charakter danej czynności wymaga jej osobistego działania. W art. 33 § 4 wprowadzona została kategoria spraw, w których wystarczy pełnomocnictwo dorozumiane (w sprawach mniejszej wagi, jeżeli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony – organ może wówczas nie żądać pełnomocnictwa). Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnik nie musi posiadać żadnych fachowych kwalifikacji ani doświadczenia zawodowego w danego rodzaju sprawach – wystarczy, że strona obdarza daną osobę zaufaniem. Przepisy k.p.a. nie mówią nic o substytucji; w doktrynie wywodzi się więc z tego wniosek, że substytucja będzie dopuszczalna w dwóch przypadkach – gdy w samym pełnomocnictwie jest zawarte postanowienie dopuszczające wprost substytucję lub gdy jej dopuszczalność wynika wprost z treści przepisów odrębnych (np. ustawy o radcach prawnych, Prawa o adwokaturze).

Nieprawidłowe ustalenie zdolności prawnej osoby, potraktowanej przez organ jako strona, pociąga za sobą wadę nieważności decyzji (156 § 1 pkt. 4), a naruszenie przepisów dotyczących zdolności do czynności prawnych i reprezentacji strony pociąga za sobą wadliwość postępowania określoną w art. 145 § 1 pkt. 4 (wznowienie postępowania).

Obowiązek zapewnienia reprezentacji strony (art. 34) - organ administracji publicznej wystąpi do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych, o ile przedstawiciel nie został już wyznaczony. W przypadku konieczności podjęcia czynności nie cierpiącej zwłoki organ administracji publicznej wyznacza dla osoby nieobecnej przedstawiciela uprawnionego do działania w postępowaniu do czasu wyznaczenia dla niej przedstawiciela przez sąd.

Środki zaskarżenia [odwołanie i zażalenie]

Środki zaskarżenia:

1. zwyczajne = odwołanie , zażalenie , wniosek o ponowne rozpatrzenie przez naczelny organ lub SKO .
   
2. nadzwyczajne (od rozstrzygnięć ostatecznych)= żądanie wznowienia postępowania , stwierdzenia nieważności decyzji , zmiany lub uchylenia decyzji , skarga do NSA .
   

Odwołanie:

Przysługuje stronie od każdej decyzji wydanej w I instancji do organu II instancji.

Od dec. wydanej w I instancji przez SKO albo ministra = nie służy odwołanie, lecz wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Odwołanie nie musi mieć szczególnej formy, wystarczy, że z treści wynika iż strona nie jest zadowolona
z rozstrzygnięcia.

W przypadku postępowania administracyjnego odwołanie nie musi być uzasadnione (w przypadku postępowania skarbowego – musi).

Odwołanie trzeba wnieść w terminie 14 dni do organu wyższego stopnia za pośrednictwem tego organu, który wydał zaskarżoną decyzję.

Organ I instancji może w terminie 7 dni zmienić lub uchylić swoją decyzję. Jeżeli organ I instancji uzna, że jego decyzja była słuszna to odwołanie wraz z aktami sprawy przesyła do organu II instancji w terminie 7 dni.

Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji (za wyjątkiem decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności oraz decyzji podlegających natychmiastowemu wykonaniu ex lege).

Decyzja organu odwoławczego:

1. utrzymanie w mocy;
   
2. uchylenie w całości lub w części i:
   

• orzeczenie odmiennie;
  
• umorzenie postępowania I instancji;
  
• przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia w I instancji, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego postępowania wyjaśniającego
  w całości lub znacznej części (tzw. kasacja administracyjna);
  

1. umorzenie postępowania odwoławczego;
   

Zakaz reformationis in peius = organ II nie może wydać decyzji na niekorzyść odwołującego się, chyba że decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny, a decyzja na niekorzyść podmiotu odwołującego jest niezbędna dla usunięcia takiego stanu rzeczy.

Zażalenie:

Środek zaskarżania postanowień.

Służy tylko, gdy KPA tak stanowi – jeżeli przepis tego nie reguluje, zażalenie nie przysługuje.

Jeżeli na postanowienie nie służy zażalenie może ono być zaskarżone w drodze odwołania od decyzji.

Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia bądź ogłoszenia postanowienia, do organu wyższego stopnia, za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżone postanowienie.

Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienie, ale organ, który je wydał, może wstrzymać wykonanie postępowania, o ile uzna to za stosowne.

Organ I instancji może w terminie 7 dni od wniesienia zażalenia zmienić swoje postanowienie jeżeli w całości przychyla się. Jeżeli tego nie zrobi – organ II instancji ma 1 m-ąc na rozpatrzenie zażalenia.

Rozstrzygnięcie organu II instancji może:

1. utrzymać zaskarżone postanowienie w mocy;
   
2. uchylić zaskarżone postanowienie w całości lub w części;
   
3. umorzyć postępowanie zażaleniowe;
   

Terminy załatwiania spraw

Art. 35 - 38 kpa

KPA wyróżnia 3 terminy załatwienia spraw:

• termin niezwłoczny – najczęściej regulowane jest to przepisami wewnętrznymi; 7 lub 14 dni; dotyczy spraw, które mogą być załatwione na podstawie materiałów posiadanych przez organ bądź wystarczą dowody posiadane przez stronę;
  
• termin 1 miesiąca – jeżeli sprawa nie jest skomplikowana ale należy prowadzić postępowanie wyjaśniające (o tym czy sprawa jest skomplikowana decyduje organ);
  
• termin 2 miesięcy – jeżeli sprawa jest skomplikowana i należy prowadzić postępowanie wyjaśniające;
  

Nie wlicza się do biegu terminów załatwienia spraw:

1. okresów zawieszenia postępowania;
   
2. terminów przewidzianych w przepisach prawa na dokonanie określonych czynności;
   
3. okresów opóźnień spowodowanych z winy strony;
   
4. okresów opóźnień spowodowanych z przyczyn niezależnych od organu;
   

Jeżeli organ nie może dotrzymać terminu = informuje o tym stronę, wyjaśnia przyczyny niedotrzymania terminu, wyznacza prawdopodobny termin załatwienia sprawy.

Jeżeli i ten termin nie zostaje dotrzymany, to strona może wnieść zażalenie do organu wyższego stopnia na tzw. milczenie władzy.

Organ wyższego stopnia uznając zażalenie za uzasadnione wyznacza dodatkowy termin. Jeżeli i ten termin nie zostanie dotrzymany, to stronie służy skarga do sądu administracyjnego. Sąd wyznacza termin do załatwienia sprawy, a jeżeli i ten termin nie zostanie dotrzymany, to sąd na wniosek strony może nałożyć grzywnę w wysokości 10 średnich krajowych dochodów (grzywna ta może być powtarzana wielokrotnie).

 

Zgodnie z art. 35 § 1 k.p.a. organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Postanowienie tego przepisu koresponduje z zasadą ogólną prostoty i szybkości działania zawartą w art. 12 k.p.a. Obowiązek załatwienia sprawy bez zbędnej zwłoki nie oznacza, że sprawa ma być załatwiona natychmiast, ale że powinna być załatwiona tak szybko, jak jest to możliwe.

Niezwłocznie powinny być załatwione sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ.

Natomiast jeżeli załatwienie sprawy wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego to jej załatwienie powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej (np. gdy konieczne jest przeprowadzenie rozbudowanego postępowania wyjaśniającego) nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. W postępowaniu odwoławczym załatwienie sprawy powinno nastąpić w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Organy wyższego stopnia mogą określać rodzaje spraw, które są załatwiane w krótszych terminach.

Do ww. terminów nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.

Przepisy szczególne mogą przewidywać inne od kodeksowych terminy załatwiania określonych kategorii spraw.

Termin do załatwienia przez organ administracji sprawy, w której postępowanie zostało wszczęte na żądanie strony, biegnie od dnia złożenia przez stronę żądania wszczęcia postępowania (art. 61 § 3). Biegu tego terminu nie przerywa zmiana wewnętrznej struktury administracji oraz zmiana właściwości organów. Oznacza to, że do czasu załatwiania sprawy przez organ aktualnie właściwy do załatwienia sprawy dolicza się również czas załatwiania sprawy przez organ lub organy właściwe wcześniej w tej sprawie.

O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w określonych ustawą terminach, organ administracji musi powiadomić strony, podając przyczynę zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Obowiązek ten dotyczy również sytuacji gdy zwłoka wynika z przyczyn niezależnych od organu (art. 36 kpa). Zawiadomienie strony o zwłoce w załatwieniu sprawy ma charakter czynności procesowej i z tego względu powinna mieć formę postanowienia. Na postanowienie nie przysługuje zażalenie.

Upływ terminu do załatwienia sprawy ani nie pozbawia organu możliwości orzekania w sprawie, ani też nie powoduje wadliwości wydanej w takim postępowaniu decyzji.

W przypadku niezałatwienia sprawy we wskazanych terminach  stronie służy zażalenie (zażalenie na bezczynność) do organu administracji publicznej wyższego stopnia (który jeżeli uzna zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a także podjęcie środków zapobiegających tego typu naruszeniom w przyszłości), a następnie skarga (skarga na bezczynność) do sądu administracyjnego.

Pracownik organu administracji publicznej, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie zawiadomił strony o zwłoce w załatwieniu sprawy i nie wyznaczył dodatkowego terminu jej załatwienia albo który nie załatwił sprawy w dodatkowym terminie ustalonym na skutek zażalenia strony przez organ wyższego stopnia, podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej przepisami prawa.

Tryb zaskarżenia orzeczeń WSA

Od wyroków i postanowień WSA przysługuje Skarga Kasacyjna do NSA.

Skargę kasacyjną może wnieść:

• Strona,
  
• Prokurator,
  
• RPO.
  

Podstawy skargi kasacyjnej:

• naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie
  
• naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy
  

Przymus adwokaco-radcowski = Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego. Nie ma tego wymogu jeśli skargę sporządza sędzia, profesor, prokurator, RPO, dr hab. nauk prawnych. Ponadto skarga może być sporządzona przez doradcę podatkowego ale tylko w sprawach podatkowych lub rzecznika patentowego w sprawach własności przemysłowej.
Termin =
30 dni od doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Także dla prokuratora i RPO.
Skargę wnosi się do NSA za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie.
NSA może skargę:

1. uwzględnić i:
   
   1. uchylić zaskarżone orzeczenie w całości lub części
      
   2. przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie.
      
2. oddalić skargę.
   

NSA ma obowiązek z urzędu pod uwagę nieważność:

• droga sądowa jest niedopuszczalna
  
• strona nie ma zdolności sądowej lub procesowej
  
• w danej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte lub sprawa została prawomocnie osądzona
  
• skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy
  
• strona została pozbawiona możności obrony swoich spraw
  
• WSA orzekł w sprawie w której jest właściwy NSA.
  

 

Udział prokuratora w postępowaniu administracyjnym

Prokurator jako przedstawiciel organu powołanego do strzeżenia praworządności, samodzielnie rozstrzyga o swoim udziale oraz o zakresie podejmowanych w związku z tym czynności.

Stanowisko prokuratora musi być rozpatrzone, ale nie jest ono wiążące dla organu administracyjnego w załatwieniu sprawy (nie dot. wszczęcia postępowania).

Prokurator może:

1. zwrócić się z wnioskiem o wszczęcie postępowania administracyjnego (art. 182)
   
2. przystąpić do postępowania administracyjnego w każdym stadium (183 § 1)
   
3. uruchomić kontrolę decyzji administracyjnej w drodze administracyjnej lub sądowo- administracyjnej (art. 184)
   

Ad 1

Prokuratorowi służy prawo zwrócenia się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu
niezgodnego z prawem.

W zasadzie chodzi tu o przypadki, gdy postępowanie może być wszczęte przez organ administracji publicznej z urzędu, a ten tego nie czyni – bezczynność organu. Nie można jednak wykluczyć, że stan niezgodny z prawem powstanie wskutek zaniechania złożenia przez stronę żądania, co uprawnia prokuratora do zwrócenia się do organu właściwego o wszczęcie postępowania w tej sprawie (tak: A. Wróbel w Komentarzu do KPA).Żądanie wszczęcia postępowania jest dla organu wiążące. Podstawą żądania może być niezgodność z przepisami prawa materialnego, ustrojowego lub proceduralnego.

Ad 2

Prokuratorowi służy prawo do udziału w każdym stadium postępowania w celu zapewnienia, by postępowanie i jego rozstrzygnięcie było zgodne z prawem.

Organ administracji zawiadamia prokuratora o wszczęciu postępowania oraz o toczącym się postępowaniu w każdym przypadku, gdy uzna udział prokuratora za potrzebny.

Ad 3

Prokuratorowi służy prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub przepisy szczególne przewidują:

1. wznowienie postępowania
   
2. stwierdzenie nieważności decyzji
   
3. uchylenie bądź zmianę decyzji
   

   Sprzeciw wnoszony jest do organu właściwego do wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności lub uchylenia bądź zmiany decyzji. Sprzeciw od decyzji wydanej przez ministra wnosi Prokurator Generalny. Niekiedy wniesienie sprzeciwu wymaga zgody strony (jeżeli jego podstawą jest naruszenie art. 145 §1 pkt. 4 – strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu).
   

   Sprzeciw prokuratora powinien być rozpatrzony w ciągu 30 dni od daty jego wniesienia. Właściwy organ wszczyna postępowanie z urzędu, zawiadamiając o tym strony.
   

   Jeżeli prokurator wniósł skargę na dec. organu do sądu administracyjnego, to nie może z tych samych przyczyn wnieść sprzeciwu (tu sprzeciw polega na tym, że kontrola wykonywana jest przez samą administrację).
   

   W przypadku wniesienia sprzeciwu organ powinien niezwłocznie rozpatrzyć czy zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania decyzji do chwili załatwienia sprzeciwu.
   

   Prokuratorowi biorącemu udział w postępowaniu przysługują prawa strony, jednak służą mu wyłącznie procesowe prawa strony postępowania. Nie może on rozporządzać prawami materialnymi ani nie może ich nabywać w toku czy w wyniku postępowania, gdyż bierze udział w sprawie dotyczącej innej osoby. Prokurator nie będzie adresatem decyzji załatwiającej sprawę, będzie mu ona doręczona tylko do wiadomości w celu umożliwienia korzystania z uprawnień procesowych.
   

   Prawa strony służą prokuratorowi dopiero od chwili włączenia się do postępowania administracyjnego – nie służą mu one jeżeli w postępowaniu nie bierze udziału (stąd prokurator, który nie bierze udziału w postępowaniu przed organem pierwszej instancji, nie będzie uprawniony do wniesienia odwołania od decyzji czy zażalenia na postanowienie).
   

Ugoda administracyjna

W przypadkach spornych interesów stron zamiast wydawania decyzji organy administracji mogą doprowadzać do zawarcia ugody .

Zawarcie ugody może nastąpić , gdy :

1. przemawia za tym charakter sprawy ,
   
2. przyczyni się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania,
   
3. nie sprzeciwia się temu przepis prawa .
   
4. organ, przed którym toczy się postępowanie, nie wydał jeszcze decyzji w sprawie
   
5. zgodne oświadczenie stron o zamiarze zawarcia ugody, zostanie złożone przed organem administracji publicznej
   

Ugodę zawiera się przed organem , przed którym toczy się postępowanie w I instancji lub postępowanie odwoławcze .

Organ ma obowiązek odmówić zawarcia ugody , gdy ugoda :

1. ma być zawarta z naruszeniem prawa ,
   
2. nie uwzględnia stanowiska innego organu wyrażonego w postanowieniu o rozstrzygnięciu zagadnienia ,
   
3. narusza interes społeczny lub słuszny interes stron .
   

Na postanowienie o zawarciu lub odmowie zawarcia ugody służy zażalenie.

Jest to przykład zakończenia postępowania w sprawie – postanowieniem a nie decyzją . jednakże postanowienie to pociąga skutki takie same jak wydanie decyzji ( art. 121 ) .

Ugodę sporządza się w formie pisemnej, natomiast fakt zawarcia ugody utrwala się w aktach sprawy w formie protokołu (art. 117 k.p.a.).

Ugoda powinna zawierać:

• oznaczenie organu przed którym została zawarta;
  
• datę sporządzenia;
  
• oznaczenie stron;
  
• przedmiot i treść ugody;
  
• wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu;
  
• podpisy stron oraz organu administracji publicznej upoważnionego do sporządzenia ugody.
  

  Ugoda powinna być zatwierdzona przez organ administracji publicznej, przed którym została zawarta (art. 118 § 1 k.p.a.).
  

• Zatwierdzona ugoda wywołuje takie skutki prawne, jak decyzja.