Prokurator jako przedstawiciel organu powołanego do strzeżenia praworządności, samodzielnie rozstrzyga o swoim udziale oraz o zakresie podejmowanych w związku z tym czynności.
Stanowisko prokuratora musi być rozpatrzone, ale nie jest ono wiążące dla organu administracyjnego w załatwieniu sprawy (nie dot. wszczęcia postępowania).
Prokurator może:
- zwrócić się z wnioskiem o wszczęcie postępowania administracyjnego (art. 182)
- przystąpić do postępowania administracyjnego w każdym stadium (183 § 1)
- uruchomić kontrolę decyzji administracyjnej w drodze administracyjnej lub sądowo- administracyjnej (art. 184)
Ad 1
Prokuratorowi służy prawo zwrócenia się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu
niezgodnego z prawem.
W zasadzie chodzi tu o przypadki, gdy postępowanie może być wszczęte przez organ administracji publicznej z urzędu, a ten tego nie czyni – bezczynność organu. Nie można jednak wykluczyć, że stan niezgodny z prawem powstanie wskutek zaniechania złożenia przez stronę żądania, co uprawnia prokuratora do zwrócenia się do organu właściwego o wszczęcie postępowania w tej sprawie (tak: A. Wróbel w Komentarzu do KPA).Żądanie wszczęcia postępowania jest dla organu wiążące. Podstawą żądania może być niezgodność z przepisami prawa materialnego, ustrojowego lub proceduralnego.
Ad 2
Prokuratorowi służy prawo do udziału w każdym stadium postępowania w celu zapewnienia, by postępowanie i jego rozstrzygnięcie było zgodne z prawem.
Organ administracji zawiadamia prokuratora o wszczęciu postępowania oraz o toczącym się postępowaniu w każdym przypadku, gdy uzna udział prokuratora za potrzebny.
Ad 3
Prokuratorowi służy prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub przepisy szczególne przewidują:
- wznowienie postępowania
- stwierdzenie nieważności decyzji
- uchylenie bądź zmianę decyzji
Sprzeciw wnoszony jest do organu właściwego do wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności lub uchylenia bądź zmiany decyzji. Sprzeciw od decyzji wydanej przez ministra wnosi Prokurator Generalny. Niekiedy wniesienie sprzeciwu wymaga zgody strony (jeżeli jego podstawą jest naruszenie art. 145 §1 pkt. 4 – strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu).
Sprzeciw prokuratora powinien być rozpatrzony w ciągu 30 dni od daty jego wniesienia. Właściwy organ wszczyna postępowanie z urzędu, zawiadamiając o tym strony.
Jeżeli prokurator wniósł skargę na dec. organu do sądu administracyjnego, to nie może z tych samych przyczyn wnieść sprzeciwu (tu sprzeciw polega na tym, że kontrola wykonywana jest przez samą administrację).
W przypadku wniesienia sprzeciwu organ powinien niezwłocznie rozpatrzyć czy zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania decyzji do chwili załatwienia sprzeciwu.
Prokuratorowi biorącemu udział w postępowaniu przysługują prawa strony, jednak służą mu wyłącznie procesowe prawa strony postępowania. Nie może on rozporządzać prawami materialnymi ani nie może ich nabywać w toku czy w wyniku postępowania, gdyż bierze udział w sprawie dotyczącej innej osoby. Prokurator nie będzie adresatem decyzji załatwiającej sprawę, będzie mu ona doręczona tylko do wiadomości w celu umożliwienia korzystania z uprawnień procesowych.
Prawa strony służą prokuratorowi dopiero od chwili włączenia się do postępowania administracyjnego – nie służą mu one jeżeli w postępowaniu nie bierze udziału (stąd prokurator, który nie bierze udziału w postępowaniu przed organem pierwszej instancji, nie będzie uprawniony do wniesienia odwołania od decyzji czy zażalenia na postanowienie).
