Podstawy prawne: Konstytucja RP, ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. Nr 96, poz. 603 z późn. zm.), ustawa samorządzie gminnym, ustawa o samorządzie powiatowym, .
Zgodnie z art. 15 Konstytucji RP ustrój terytorialny Rzeczpospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej a zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych określa ustawa.
Stosownie do treści art. 1 ustawy o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, taki podział terytorialny państwa został wprowadzony z dniem 1 stycznia 1999 r. Jednostkami zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa są:
- gminy,
- powiaty i
- województwa.
Zmiany granic województw związanych z tworzeniem, łączeniem, dzieleniem lub znoszeniem powiatów po zasięgnięciu opinii organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, których zmiany dotyczą dokonuje Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzeń. Przy dokonywaniu zmian granic województw należy dążyć do poprawienia warunków wykonywania zadań publicznych o charakterze wojewódzkim oraz zachowania regionalnych więzi społecznych, gospodarczych i kulturowych.
Natomiast Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, które może być wydane również na wniosek zainteresowanej gminy lub powiatu:
- tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy i powiaty oraz ustala ich granice,
- nadaje gminie lub miejscowości status miasta i ustala jego granice,
- ustala i zmienia nazwy gmin i powiatów oraz siedziby ich władz.
Przez łączenie powiatów należy również rozumieć połączenie miasta na prawach powiatu z powiatem mającym siedzibę władz w tym mieście. Z dniem połączenia wygasają prawa powiatu posiadane dotychczas przez miasto. Natomiast przez dzielenie powiatów należy również rozumieć wyłączenie jednej lub więcej gmin z terytorium powiatu z jednoczesnym: włączeniem tej gminy lub gmin do innego powiatu, utworzeniem powiatu z tych gmin albo z tych gmin i miasta na prawach powiatu.
Ustalenie i zmiana granic gmin dokonywane są w sposób zapewniający gminie terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych. Nadanie gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalenie jego granic i ich zmiana dokonywane są w sposób uwzględniający infrastrukturę społeczną i techniczną oraz układ urbanistyczny i charakter zabudowy.
Ustalenie granic powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu, a zmiana jego granic dokonywana jest w sposób zapewniający powiatowi terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych.
Zmiany, o których mowa powyżej, następują z dniem 1 stycznia.